Καρκίνος πνεύμονα: Πρόληψη και προσυμπτωματικός έλεγχος

Της Παναγιώτας Οικονομοπούλου Ογκολογικό Τμήμα, Β’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Π.Γ.Ν Αττικόν

Ο καρκίνος πνεύμονα αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο σε άνδρες και γυναίκες στις Η.Π.Α, απ’ όπου προέρχονται τα περισσότερα στατιστικά δεδομένα. Ο αριθμός των ανθρώπων που πεθαίνουν από καρκίνο πνεύμονα είναι μεγαλύτερος από τον συνολικό αριθμό των ανθρώπων που πεθαίνουν από καρκίνο μαστού, προστάτη και παχέος εντέρου. Διάφοροι παράγοντες συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου πνεύμονα, αλλά ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι το κάπνισμα.

Το κάπνισμα οφείλεται για περίπου 90% των περιπτώσεων καρκίνου πνεύμονα. Παρομοίως, το παθητικό κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο. Επιπλέον, η περιβαλλοντική έκθεση σε ραδόνιο αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου πνεύμονα τόσο σε καπνιστές, όσο και σε μη καπνιστές. Εξάλλου, η επαγγελματική έκθεση σε αμίαντο, που αποτελεί ορυκτό που βρίσκεται σε κατασκευαστικά υλικά (σε άτομα που εργάζονται ως μηχανικοί πλοίων, ηλεκτρολόγοι) ευθύνεται για την εμφάνιση ενός συγκεκριμένου τύπου καρκίνου πνεύμονα, του μεσοθηλιώματος.

Ο καλύτερος τρόπος αποφυγής ανάπτυξης καρκίνου πνεύμονα είναι η διακοπή καπνίσματος. Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η διακοπή καπνίσματος οδηγεί σε μείωση εμφάνισης καρκίνου πνεύμονα και η διακοπή πάνω από 15 χρόνια μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης κατά 80-90% συγκριτικά με αυτούς που συνεχίζουν να καπνίζουν.

Όσον αφορά τον προσυμπτωματικό έλεγχο, που αποτελεί προσπάθεια αναγνώρισης του καρκίνου πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων, μια μεγάλη κλινική μελέτη που εκπονήθηκε στις Η.Π.Α. (the National Lung Screening Trial [NLST]) συνέκρινε τα οφέλη του προσυμπτωματικού ελέγχου με αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης κάθε έτος σε σύγκριση με την ακτινογραφία θώρακος σε βαρείς καπνιστές. Σε σύγκριση με την ακτινογραφία θώρακος, η αξονική τομογραφία μείωσε τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο πνεύμονα κατά 20% και τον κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία κατά 7%. Παρόλα αυτά, περίπου ¼ των ασθενών που υποβάλλονταν σε αξονική τομογραφία κάθε έτος για 3 χρόνια είχαν παθολογικά ευρήματα στην αξονική τομογραφία, πολλά (95%) από τα οποία ήταν ψευδώς θετικά, δηλαδή δεν αποδείχθηκε ότι ήταν καρκίνος. Μια ακόμα σημαντική μελέτη, η μελέτη NELSON, που συμπεριελάμβανε πάνω από 15000 ασθενείς, συνέκρινε τη διενέργεια αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης κάθε χρόνο για περίπου 5 χρόνια έναντι κανενός προσυμπτωματικού ελέγχου και ανέδειξε μείωση της θνητότητας από καρκίνο πνεύμονα.

Επομένως, ο προσυμπτωματικός έλεγχος με ετήσια αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης συνιστάται από πολλούς Οργανισμούς Υγείας σε άτομα ηλικίας 50-80 ετών που είναι είτε ενεργοί είτε πρώην καπνιστές (που έχουν διακόψει τα τελευταία 15 χρόνια) και που έχουν καπνίσει τουλάχιστον 1 πακέτο τη μέρα για 20 χρόνια (δηλαδή τουλάχιστον 20 πακέτα-έτη, ένα πακέτο τη μέρα για 20 χρόνια ή μισό πακέτο τη μέρα για 40 χρόνια).