Ομιλία Γ. Φούντζηλα στο 14ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Κλινικής & Ερευνητικής Ογκολογίας

Η ομιλία του Γεωργίου Φούντζηλα, ομότιμου Καθηγητή ΑΠΘ, προέδρου και διευθύνοντα συμβούλου της Ελληνικής Συνεργαζόμενης Ογκολογικής Ομάδας και προέδρου του ΕλΙΕΚ:

Αξιότιμοι προσκεκλημένοι,

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Κυρίες και κύριοι,

Εκ μέρους του ΔΣ του ΕλΙΕΚ και της ΕΣΟΟ, σας καλωσορίζω στην τελετή έναρξης του 14ου Μετεκεπαιδευτικού Σεμιναρίου Κλινικής και Ερευνητικής Ογκολογίας που διοργανώνει το Ιδρυμα.

Στον σύντομο χαιρετισμό μου σήμερα, δεν θα αναφερθώ στο Επιστημονικό Πρόγραμμα, που διανθίζεται με σύγχρονα θέματα θεραπείας του καρκίνου καθώς και με επιτεύγματα της μοριακής έρευνας, που θα αφήσουν το αποτύπωμά τους τα προσεχή χρόνια στη διαχείριση του καρκίνου.

Η κατάρτιση του Επιστημονικού Προγράμματος είναι στην αρμοδιότητα των 2 εξαίρετων Προέδρων, του Καθηγητού κου Κούτρα και της Αν. Διεθύντριας κας Νικολαϊδη.

Αντιθέτως, θα αναφερθώ εν συντομία στις μεγάλες προκλήσεις του καιρού μας στην αντιμετώπιση του καρκίνου.

Κυρίες και κύριοι, η εικόνα της Έρευνας, γενικώς στην εποχή μας, αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς και θα πρέπει, όλοι οι φορείς που την υπηρετούμε, να προσαρμοστούμε στα σύγχρονα δεδομένα. Νέα πεδία επιστημονικής δραστηριότητας αναπτύσσονται παράλληλα με την τεχνολογία και υπόσχονται συνταρακτικές προόδους στη θεραπεία του καρκίνου και τη βασική έρευνα.

Η τεχνητή νοημοσύνη, η μηχανική μάθηση, η συλλογή και επεξεργασία τεραστίου όγκου δεδομένων (Big Data), η νανοτεχνολογία, για να αναφέρω μερικά, προσφέρουν μεγάλες δυνατότητες στους ερευνητές να προχωρήσουν σε νέες ανακαλύψεις, που θα ανοίξουν λεωφόρους που οδηγούν προς την ευημερία του συνόλου της Κοινωνίας, ανεξαρτήτως φυλής, οικονομικής κατάστασης, φύλου, ηλικίας κλπ.

Αλλά και η θεραπευτική προσέγγιση του ασθενούς με καρκίνο αλλάζει στην εποχή μας, προς την κατεύθυνση της ολιστικής προσέγγισης του. Νέες θεραπείες, όπως η ανοσοθεραπεία, τα μονοκλωνικά αντισώματα πολλαπλών στόχων, τα βλαστοκύτταρα, στοχευμένες θεραπείες εναντίον πρωτεϊνών, που κωδικοποιούνται από μεταλλαγμένα γονίδια, η χορήγηση τροποποιημένων στο εργαστήριο κυττάρων του ανοσολογικού συστήματος, όπως CAR-T cells ή τα δενδριτικά κύτταρα δείχνουν ότι αυξάνουν την επιβίωση και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών σε βαθμό αδιανόητο πριν μια δεκαετία. Τέλος, η προσέγγιση των θεραπόντων ιατρών και των νοσηλευτών λαμβάνει, όπως προείπα, μια ολιστική μορφή. Η ψυχική υγεία, η συχνή και μακρόθεν επαφή των ασθενών με τους θεράποντες με τη βοήθεια ψηφιακών εργαλείων (tele-health), η εκτίμηση της κατάστασης της υγείας του ασθενούς μετά από μια θεραπεία, όχι σύμφωνα με τις νόρμες, που εφαρμόζονται στις κλινικές μελέτες, αλλά από την πλευρά του ασθενούς (patient reported outcome measures, PROMS), όλα παίζουν έναν καθοριστικό ρόλο στη σύγχρονη θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών μας.

Πως λοιπόν, θα προσαρμοστούν το ΕλΙΕΚ και η ΕΣΟΟ σε αυτή την ερευνητική κοσμογονία που συμβαίνει στην εποχή μας;

Κατά πρώτον, η πρότασή μου είναι να αλλάξουν οι προτεραιότητες μας στην Κλινική Έρευνα, δίδοντας έμφαση πλέον σε καταγραφικές μελέτες δεδομένων του πραγματικού κόσμου (real-world data), σε συλλογή δεδομένων ποιότητας ζωής από τους ασθενείς μας με τη συμπλήρωση ειδικών ερωτηματολογίων, ή σε ενσωμάτωση της τηλε-ιατρικής στα ιατρικά πρωτόκολλα. Παράλληλα βέβαια, σχεδιάζοντας και διενεργώντας κλινικές μελέτες με νέα φάρμακα (υπό το νέο κανονιστικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης) ή συμμετέχοντας σε διεθνείς μελέτες, ώστε να έχουν οι Έλληνες ασθενείς τις ίδιες ευκαιρίες με τους αντίστοιχους των προηγμένων κρατών, να δοκιμάσουν εγκαίρως μια νέα θεραπεία, που πολύ συχνά αποδεικνύεται ιδιαίτερα αποτελεσματική, χρονικά πολύ πριν να είναι προσβάσιμη αυτή η θεραπεία στο Εθνικό Σύστημα Υγείας.

Στη βασική έρευνα, δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στη συλλογή βιολογικού υλικού, το οποίο δωρίζουν οι ασθενείς μας (στους οποίους είμαστε ευγνώμονες) για ερευνητικούς σκοπούς. Σε πολλές περιπτώσεις, το υλικό αυτό ελέγχεται άμεσα με τεχνολογία υψηλής ακριβείας, όπως αλληλούχιση νέας γενιάς (next generation sequencing, NGS), ανοσοφθορισμό (Fluorence in situ hybridization, FISH), ανοσοϊστοχημεία και πολλές άλλες, ώστε να επισημάνουμε περιπτώσεις ασθενών με κληρονομική, γονιδιακή μεταλλαγή, που προδιαθέτει στην ανάπτυξη καρκίνου ή να ταυτοποιήσουμε πρωτεΐνες με αλλοιωμένη λειτουργία, που αποτελούν στόχους αντικαρκινικών φαρμάκων. Μέχρι σήμερα, το ΕΜΟ του ΕλΙΕΚ, που στεγάζεται στο ΑΠΘ, με Διευθύντρια την κα Παπαδοπούλου, έχει αλληλουχίσει περισσότερα από 7000 δείγματα νεοπλασματικού ιστού προς όφελος των ασθενών και της Εθνικής Οικονομίας Υγείας.

Τελευταίο και σημαντικότερο, αναπτύσσουμε συνεργασίες με Τεχνολογικά και Νοσηλευτικά Ιδρύματα, που διαθέτουν υψηλού επιπέδου τεχνολογία, που εμείς δεν διαθέτουμε, ώστε στην εποχή της Ιατρικής Ακριβείας, να είμαστε στην πρωτοπορία της Ερευνας για τη διεκδίκηση Ευρωπαϊκών χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων προς όφελος των ασθενών, της Εθνικής Οικονομίας και της ακαδημαϊκής ανέλιξης των μελών μας, ιδιαίτερα των νεότερων.

Ετσι, δημιουργήσαμε ένα Δίκτυο, που αρχικά απαρτίζεται από το Εθνικό Κέντρο Ερευνας και Τεχνολογίας (ΕΚΕΤΑ), που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, το Καραϊσκάκειο Ιδρυμα στη Λευκωσία, το Γερμανικό Ογκολογικό Κέντρο, ένα υπερσύγχρονο, υψηλής τεχνολογίας Νοσοκομείο στη Λεμεσό και το ΕλΙΕΚ.

Το σημαντικό πλεονέκτημα του Δικτύου είναι ότι κάθε πυλώνας διαθέτει τεχνολογικά πλεονεκτήματα, που οι άλλοι λίγο-πολύ δεν διαθέτουν, όπως Εργαστήρια ΤΝ ή ανάλυσης εικόνας, βιοτράπεζα, δεδομένα πραγματικού κόσμου, δεδομένα απεικόνισης κλπ.

Το μεγαλύτερο όμως πλεονέκτημα της συνεργασίας αυτής είναι η κοινή μας θέληση να προχωρήσουμε ισότιμα μαζί για να ανεβάσουμε ψηλότερα 1 ή περισσότερα επίπεδα τη βιοιατρική έρευνα στην Ελλάδα.

Σήμερα, έχουμε την τιμή να φιλοξενούμε την κα Αναστασία Χατζηδημητρίου, Διευθύντρια Ερευνών στο Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών του ΕΚΕΤΑ, η  οποία θα απευθύνει χαιρετισμό και θα αναφερθεί στις Δυνατότητες και Προοπτικές στην Κλινική Ερευνα στην Ογκολογία.

Κλείνοντας, θέλω να ευχαριστήσω τις και τους ασθενείς καθώς και τα μέλη των οικογενειών τους, που μας εμπιστεύθηκαν και συμμετείχαν στις μελέτες μας, τα μέλη της ΕΣΟΟ και τους εξωτερικούς επιστημονικούς συνεργάτες, το νοσηλευτικό και τεχνικό προσωπικό, τις διαχειρίστριες δεδομένων στα Κέντρα που ανήκουν στο Δίκτυο της Ομάδας καθώς και το προσωπικό του Γραφείου επεξεργασίας Δεδομένων για την άοκνη και συνεπή συνεργασία, χάρη στην οποία η Ελληνική Συνεργαζόμενη Ογκολογική Ομάδα χαίρει διεθνούς απήχησης μετά από 33 χρόνια παρουσίας στην Ελληνική Επιστημονική κοινότητα.

Σας ευχαριστώ και πάλι για την παρουσία σας εδώ.