Πρώιμος HER2+ Καρκίνος του Μαστού: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε

Του Αβραάμ Άσση, Παθολόγου-Ογκολόγου, Νοσοκομείο Ε. Ντυνάν

Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί μία από τις πιο συχνές μορφές καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως, με αξιοσημείωτες διαφορές στον τρόπο που εκδηλώνεται και αντιμετωπίζεται. Μεταξύ των υποτύπων, ο HER2-θετικός (HER2+) καρκίνος του μαστού ξεχωρίζει λόγω της επιθετικότητας του, αλλά και των εντυπωσιακών εξελίξεων που έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στη θεραπεία του. Στο άρθρο αυτό, θα εξετάσουμε τη φύση του πρώιμου HER2+ καρκίνου του μαστού, τη σημασία της διάγνωσης και τις σύγχρονες θεραπευτικές επιλογές.

Τι είναι ο HER2+ Καρκίνος του Μαστού;

Ο HER2 (Human Epidermal Growth Factor Receptor 2) είναι μία πρωτεΐνη που εντοπίζεται στην επιφάνεια των κυττάρων και προάγει την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό αυτών. Κανονικά, οι πρωτεΐνες HER2 συμμετέχουν στην ανάπτυξη και αποκατάσταση των κυττάρων του μαστού. Διασφαλίζουν ότι τα κύτταρα διαιρούνται όταν υπάρχει ανάγκη για να αντικαταστήσουν κατεστραμμένα ή νεκρά κύτταρα στο μαστό.

Όταν όμως τα γονίδια HER2 μεταλλάσσονται, αυτό έχει ως συνεπακόλουθο πολλές φορές να δημιουργούνται περισσότερα αντίγραφα του εαυτού τους με αποτέλεσμα την υπερέκφραση τους. Περισσότερα γονίδια HER2 σημαίνουν περισσότερες πρωτεΐνες HER2 και άρα ακόμα ταχύτερη ανάπτυξη κυττάρων που οδηγεί σε σχηματισμό καρκινικού όγκου. Για τον λόγο αυτό ο HER2+ καρκίνος του μαστού, θεωρείται και πιο επιθετικός. Περίπου το 15-20% των γυναικών με καρκίνο του μαστού εμφανίζουν αυτόν τον τύπο.

Η πρώιμη διάγνωση του HER2+ καρκίνου του μαστού είναι καθοριστική για την πρόγνωση. Ο πρώιμος καρκίνος αναφέρεται σε περιπτώσεις όπου ο όγκος είναι περιορισμένος στο μαστό ή στους γειτονικούς λεμφαδένες και δεν έχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένα όργανα.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ HER2- αρνητικού και HER2- θετικού καρκίνου;

Επί του παρόντος, τα δείγματα βιοψίας μπορούν να υποβληθούν σε δύο εξετάσεις για τον προσδιορισμό της κατάστασης HER2: την ανοσοϊστοχημεία (IHC) και την υβριδοποίηση φθορισμού in situ (FISH).

Ανοσοϊστοχημεία (IHC): Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιεί μια χημική χρωστική που προσκολλάται στις πρωτεΐνες HER2. Ο παθολόγος αξιολογεί την ποσότητα της χρωστικής και αποδίδει μία τιμή (0 έως 3+).

Υβριδοποίηση φθορισμού in situ (FISH): Αυτή η λιγότερο ευρέως διαθέσιμη μέθοδος μετρά την ενίσχυση του γονιδίου HER2. Είναι πιο ευαίσθητη από την IHC και χρησιμοποιεί έναν φθορίζοντα δείκτη που δεσμεύεται στις πρωτεΐνες HER2, επιτρέποντας στους παθολογοανατόμους να ανιχνεύσουν την παρουσία του HER2 με μικροσκόπιο φθορισμού.

Τα αποτελέσματα των παραπάνω εξετάσεων για HER2 είναι πολύ σημαντικά καθώς θα συμβάλλουν στο σχεδιασμό του ιδανικού θεραπευτικού πλάνου.

IHC αποτέλεσμα 0: Ο καρκίνος θεωρείται HER2-αρνητικός. Αυτοί οι καρκίνοι δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία με φάρμακα που στοχεύουν το HER2.

IHC αποτέλεσμα 1+: Ο καρκίνος θεωρείται HER2-αρνητικός. Συνήθως δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία με τα κλασικά φάρμακα που στοχεύουν το HER2, αλλά νέες έρευνες δείχνουν ότι νεότερα φάρμακα έναντι του HER2 μπορεί να βοηθήσουν σε ορισμένες περιπτώσεις. Πλέον ανήκει στην κατηγορία των HER2 low όγκων.

IHC αποτέλεσμα 2+: Η κατάσταση HER2 του όγκου δεν είναι ξεκάθαρη και χαρακτηρίζεται ως «αμφίβολη» (equivocal). Σε αυτή την περίπτωση, η κατάσταση HER2 πρέπει να εξεταστεί με FISH για διευκρίνιση. Επίσης, και στη περίπτωση αυτή οι HER2 όγκοι ανήκουν πλέον στην κατηγορία των HER2 low όγκων.

IHC αποτέλεσμα 3+: Ο καρκίνος είναι HER2-θετικός. Αυτοί οι καρκίνοι συνήθως αντιμετωπίζονται με φάρμακα που στοχεύουν το HER2.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι HER2  IHC 1+ ή 2+ καρκίνοι του μαστού απλώς δεν διαθέτουν αρκετούς υποδοχείς για να ανταποκριθούν επαρκώς στις παλαιότερες στοχευμένες θεραπείες για το HER2. Αυτοί οι καρκίνοι, που τώρα αναγνωρίζονται ως μια υποομάδα καρκίνων του μαστού με την ονομασία HER2-Low, αντιπροσωπεύουν περίπου το 55% των περιπτώσεων HER2 εκφραζόμενου καρκίνου του μαστού.

Ποια είναι τα συμπτώματα του HER2+ καρκίνου του μαστού;

Όπως και άλλοι τύποι καρκίνου του μαστού, αυτή η υποκατηγορία ενδέχεται να μην δείξει από την αρχή εμφανή συμπτώματα. Ωστόσο, κάποια από τα συμπτώματα πιθανόν να είναι:

Αλλαγή στο μέγεθος, στο σχήμα ή στο περίγραμμα του μαστού.

Μάζα ή όγκος που μπορεί να έχει το μέγεθος μπιζελιού (ή μεγαλύτερο).

Όγκος ή πάχυνση στον μαστό ή στη μασχάλη που επιμένει κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου.

Αλλαγή στην όψη ή την υφή του δέρματος στον μαστό ή στη θηλή, όπως λακκούβες, πτυχώσεις ή φλεγμονή. Το δέρμα μπορεί να φαίνεται κοκκινωπό ή πιο σκούρο από το συνηθισμένο.

Σκληρή περιοχή κάτω από το δέρμα.

Έκκριση από τη θηλή που είναι αιματηρή ή διαυγής.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;

Όπως και τα συμπτώματα, οι παράγοντες κινδύνου του HER2+ καρκίνου είναι παρόμοιοι με αυτούς του καρκίνου του μαστού γενικά και περιλαμβάνουν:

• Κληρονομικές γενετικές μεταλλάξεις, όπως BRCA1 ή BRCA2.
• Προσωπικό ιστορικό καρκίνου του μαστού.
• Παθήσεις όπως Άτυπη Υπερπλασία του Μαστού.
• Πρώιμη έναρξη της εμμήνου ρύσεως.
• Καθυστερημένη εμμηνόπαυση.
• Ορμονοθεραπεία υποκατάστασης.
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (πάνω από ένα ποτό την ημέρα).
• Ιστορικό ακτινοθεραπείας για άλλες παθήσεις, όπως κάποιοι τύποι λεμφώματος.

Θεραπευτικές Προσεγγίσεις

Η θεραπεία του πρώιμου HER2+ καρκίνου του μαστού έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία χρόνια, προσφέροντας στις ασθενείς με έγκαιρη διάγνωση υψηλά ποσοστά επιβίωσης και καλή ποιότητα ζωής.

Στοχευμένη Θεραπεία: Η στοχευμένη θεραπεία είναι η πιο σημαντική πρόοδος στη διαχείριση του HER2+ καρκίνου. Φάρμακα όπως η τραστουζουμάμπη και η περτουζουμάμπη προσδένονται στην πρωτεΐνη HER2, αναστέλλοντας την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Αυτά τα φάρμακα χορηγούνται συνήθως σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία για τη μεγιστοποίηση του οφέλους.

Χημειοθεραπεία: Η χημειοθεραπεία παραμένει βασικό συστατικό της θεραπείας, ιδιαίτερα σε πρώιμα στάδια, για τη μείωση του μεγέθους του όγκου και τη λύση των μικρομεταστάσεων.

Ακτινοθεραπεία: Μετά τη χειρουργική επέμβαση, η ακτινοθεραπεία μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής, ειδικά σε περιπτώσεις όπου ο όγκος είχε εξαπλωθεί στους λεμφαδένες.

Ανοσοθεραπεία και Νέες Εξελίξεις: Νεότερες θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως τα αντισώματα-φαρμακευτικά συζεύγματα (antibody-drug conjugates), υπόσχονται ακόμη καλύτερα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, η φαρμακευτική ουσία T-DM1 συνδυάζει τη στοχευμένη δράση με την κυτταροτοξικότητα.

Συμπερασματικά, ο πρώιμος HER2+ καρκίνος του μαστού αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς οι εξελίξεις στην επιστήμη και την ιατρική μπορούν να μεταμορφώσουν την πρόγνωση και τη θεραπεία. Η έγκαιρη διάγνωση, οι εξειδικευμένες θεραπείες και η συνολική φροντίδα που περιλαμβάνει τη σωματική και ψυχολογική στήριξη είναι τα κλειδιά για την επιτυχία. Η συνεχής έρευνα υπόσχεται ακόμη καλύτερες προοπτικές για τις γυναίκες που αντιμετωπίζουν αυτόν τον τύπο καρκίνου.